Adonis imzasıyla tanınan Əli Əhməd Səid İbsir 1930-cu ildə Suriyada, Kasabin kəndində doğulub. Dəməşq Universitetinin Fəlsəfə fakültəsini bitirib. Beyrutda “Məvakib” (“Mövqe”) adlı ədəbi jurnal təsis edib və elitar ərəb şairlərini dərginin ətrafında cəmləyib. Uzun müddət UNESCO-da məsləhətçi işləyib.
“İlk şeirlər”, “Mihyar Dəməşqlinin nəğmələri”, “Mühasirə kitabı”, “Bu sənsən, zaman”, “İkinci əlifba”, “I Kitablar Kitabı”, “II Kitablar Kitabı”, “Mavi balinanın melodiyası” və digər poetik kitabların müəllifidir.
Poeziya sahəsində bir çox beynəlxalq ədəbi mükafatlara – 1993-cü ildə Mallarme mükafatına, 1995-ci ildə Nazim Hikmət mükafatına, 1998-ci ildə “Qızıl tac” mükafatına, 2011-ci ildə Höte mükafatına layiq görülüb. Çağdaş ərəb poeziyasının inkişafında xidmətlərinə görə üç dəfə Nobel mükafatına namizədliyi irəli sürülüb.
Darıxma
Yenə niyə tutuldun, niyə gözün yol çəkir?
Bu sayaq darıxmağın, səncə, bir adı varmı?
Göydə pənbə buludlar, sağ-salamatsan, şükür,
Sənə darıxmaq üçün bir bəhanə qalırmı?
Hələ ki mümkündüsə mavi səmaya baxmaq,
Seyr eləmək göydəki gözəlliyi, şəfqəti –
Onda nəyə gərəkdir kiminçünsə darıxmaq?
Sən də arxayın yaşa, nigaran qalma qəti.
Lap bişsən də istidə, lap donsan da sazaqda,
Dəxli yoxdur, yenə də qismətinə şükr elə.
Əgər kefin yoxdusa – ağla, sadəcə, ağla,
Kefin yaxşısa – əl çək qara-qura fikirdən.
Ya da şeir quraşdır, qoy yazdığın sətirlər
Məlhəm kimi səngitsin içindəki qüssəni.
Kitabla qat başını, mahnı oxu, gül-danış,
Yalvarıram: darıxma, kədər üzməsin səni!
At nisgilin daşını barı mənim xətrimə,
Acı, bədbin fikirlər axı nəyinə gərək?
Başlıcası inamdır – inamını itirmə,
Onda dünya gözündə cənnətə çevriləcək.
Nə təksən, nə kimsəsiz, nigaransan nədən bəs?
Vacib işlər gözləyir gör qarşıda nə qədər.
Sənə dayaq duracaq səndən öndə gedən kəs –
Sən də qaytar borcunu mükafat gözləmədən.
Bir sözlə, aç könlünü, qismətinə ağ olma,
Qoy ürəyin bərkisin bu ağır çəkişmədə.
Amma çəkişmə vaxtı qəlbində kin saxlama,
Onda sevgi payını alacaqsan bəs qədər.
1 iyun 2014.
ODALAR
Onlara
Mərmidən tez uçan nə var dünyada?!
Onlar isə
uçmayacaq heç zaman.
Oturub qalıblar.
İndi hamısının
tozlu kirpikləri yelkən kimidir,
əlləri elə bil sınıq gəmidir.
Hərdənbir
Göylər onlar üçün mələk göndərir,
amma azır mələk, sapır yolundan.
Bir az da,
bir az da yaxın gəlirəm onlara.
Aralarında sevdiyim qadın var – ölüb ancaq.
Aralarında bir uşaq var – mənə oxşayan.
Dənizin əlifbasını öyrənir onlar –
öyrənirlər ki, sahilləri oxusunlar.
Sənin solğun sifətin
onların üzündə təzədən işarır –
salam olsun dünyanın qadınlığına.
Amma...
bir çiçək də görmürəm amma
onların qanlı yarasında,
başlarının üstündəki ulduzlarsa
hələ də ağarmada.
İstədi birtəhər küçəni keçsin –
kölgənin içində tərpənəmmədi.
Addım atammadı gün işığında,
yol tapmadı işıqla kölgənin arasında.
Elə bu dəm gün də əyildi –
göylər sallağı oturdu;
Günəşsə qoltuqağacına çevrildi
meyvəsatan qocadan ötrü.
Xatırlayanda nəfəsi tıncıxır,
boğulur unutmaq istəyəndə.
Bu onu gəmirir, o bunu –
xalis cəhənnəmdi, nə deyəsən?!
Nə deyəsən,
xalis cəhənnəmdi torpağın üstü!
Tüstü-duman
qara mürəkkəb kimidir –
bu mürəkkəblə də yazılır zaman!
Küçə.
Pəncərənin arasından kabuslar sızır hər gecə.
Sızır pəncərənin arasından –
nə bədənləri var, nə libasları.
İnanmayan xəbər alsın
xarabalıqlar üzərində
matəm havasından, yas havasından!
Mənimlə yanaşı qaçır zaman
bu dumanda, bu tüstüdə –
özünü yol kimi qələmə verən
dəhşətlərin üstüylə.
Bu həmin küldür elə –
ölüləri bircə-bircə yeyən kül.
Bu həmin küldür elə –
di gəl, nə yediyi yadında deyil.
Göylər də təsdiqləyir
zamanın yerə endiyini,
yerə enib
adamların arasında hərləndiyini.
Bəlkə də elədir, nə deyim?!
Amma mən
heç yanda onu görmürəm –
heç yerdə, heç vədə rastıma çıxmır.
Onlar
rəngli sapla yamaq vurublar
ölümün ağzına
və atıblar suların ağuşuna.
Havanın qucağında əyri-üyrü rəsmlər:
bunlar Livan çocuqlarıdır –
dünyanın kitabını şəkillə bəzəyir,
sonra da üfüqə çırpırlar başlarını.
Qocalsaydı əgər,
qocalsaydı dəniz –
Beyrutu xatırladardı, şübhəsiz!
Kül də hər an
gələcəyin qəsri olduğunu təsdiqləyir.
Amma əbəs yerə.
Hava könüllü təslim eləyir
boğazını hər qatilin əlinə.
Qıpqırmızıdır hər yan –
dünya başdan-başa qana bələnib.
Bəs bu közərən yara
necə qaysaq bağlasın?!
Ancaq
birdən qaysaq bağlasa
dünyanın işığı qaralacaq.
1982-ci ilin Beyrutuna
İrəli addımlayır zaman
ölülərin sümüyündən düzəldilmiş qoltuqağacıyla.
Yuxusuzluq xəncəri
üzür, üzür gecənin boğazını.
Kəllələrdən qan fışqırır,
sərxoşcasına sayıqlayır kəllələr.
Alov çirkaba bulaşarmı?
Hava əyilərmi görəsən?
Tüstü – qara bulud kimi,
bulud – kəllə şəklində.
Göylərin yazısını
adamlar Yer üzünə meyitlərlə həkk edir.
Üfüq Ata məsləhət görür öz Külək oğluna:
bu gün evdən bayıra çıxmasın.
Niyə yorulmur görən
yolların daş döşənmiş küçəsi?
Günəş özü də bilmir
necə işıqlandırsın bu qaranlıq cəsədi.
Günlər toz-torpaq geyinıb əyninə,
üz cizgiləri də qocalıb sifətlərində.
Sevinir, ruhlanır
yuxuların pilləkəniylə qalxan kəpənəklər.
Külli-ixtiyar sahibi Kül
oturub əsgər andlarını dinləməkdə.
Kral-Mərmi lələklərini yuyur
təbəələrinin meyitləri üzərində.
İndicə Günəş işığa deyəcək:
- Kor elə gözlərimi ki, təzədən görə bilim.
Həyat dediyin şey
qətlin düzəltdiyi səhvdirmi məgər?
Varmı göz yaşlarını tutacaq çala?
Hardadı ruhun sığına biləcəyi səngər?
Hamı hər şeyi öldürür,
bəyəm səmanın başqa sinəsi də varmı?
Hələ də sevgidən dəm vuran
bu çiçəkdə bir belə inad hardandı?
Qızılgül indicə unudacaq
öz ətrini nə sayaq doğduğunu.
Gündüz gündüzdən çəkinir,
gecə gecədən gizlənir yenə.
Günəş gözlərini silib, ah çəkir –
inana billmir gördüklərinə.
“Sağ ol” düşür
tüstüsünə qarışıb
yanğını azaldan, yumşaldan toza;
“Sağ ol” düşür
mərmilər arasındakı intervala,
addımlarıma tab gətirən yola.
“Sağ ol” düşür
dözməyi öyrənmiş daşa.
Partlayışlardan sərxoş oluram,
həzz alıram mərmilərin fəryadından.
Və öz sifətimi
kəhkəşana sarı uçururam.
İşıq sönən kimi
yandırıram arzumun ulduzunu.
Qarşıla məni, sevgi –
götür, saxla özünə.
Çevirəni Mahir N. Qarayev
19 Sentyabr 2023 11:14 
297
